Eileg mezen nu flink gestart!

De laatste controledag voor de tweede ronde op de Hoge Veluwe. Het grootste controlegebied waarvan een aanzienlijk deel naaldhout-productiebos is met zeer lage habitatwaarde. Toch was vandaag vooral merkbaar dat de grootste cohort van de mezen de afgelopen dagen toch echt is begonnen met de eileg. Ik trof heel wat legsels aan met 1 of 2 eieren. In totaal in 141 gecontroleerde kasten 25 legsels van koolmees met als grootste legsel tot nu toe 7 eieren. Bij de pimpels 15 legsels met als grootste legsel tot nu toe eveneens 7 eieren. In de nestkast die bij het loket bij de entree van het park hangt vindt dit jaar trendbreuk plaats; in de voorgaande 10 jaar dat ik hier werkte zaten er ieder jaar pimpels in die nestkast, nu lag er 1 ei van een koolmees in het nest dat er overigens wel erg als een pimpelnest uit zag. Wellicht is de strijd om deze kast nog niet helemaal gestreden want er zat nog wel een pimpel te alarmeren op het moment dat ik de kast controleerde. Die kan echter ook verhuisd zijn naar het gat in het smeedijzeren Jugendstil toegangshek want daar heeft ook al meermalen een pimpelnest ingezeten. Het aantal boomklevers valt dit jaar tegen, vooral in het vandaag gecontroleerde gebied want daar zitten normaal gesproken de meeste paren. Dit jaar hebben we er maar 2 die voor een nestkast gekozen hebben. Op in ieder geval 2 plaatsen weet ik dat er boomklevers in een natuurlijke holte broeden pal boven de nestkast. De raven hebben inmiddels al jongen te voeren want vandaag zag ik 4 maal een raaf over komen vliegen met de krop overduidelijk vol met voedsel. Verder ontdekte ik dankzij een windvlaag die de staart opwipte dat de heel oude havikhorst in het terrein dit jaar na 5 jaar weer bezet is. De vrouw zit heel diep in de kom en zoals gezegd, ik zag haar aanwezigheid pas door de staart. Vandaag nog weer 1 kast met iets nestmateriaal van bonte vliegenvanger aangetroffen. Ook in dit gebied viel vandaag op dat er echt al wel heel veel mannen in het terrein aanwezig zijn. Je ziet ze nu ook al in de naaldhoutvakken op plekken die normaal gesproken geen bonte vliegenvangers herbergen. Dat kan nog wat worden... De totale bezetting van de kasten van vandaag is 60%, 85 van de 141 kasten zijn inmiddels in gebruik.

Weer vergevorderde nestbouw bonte vliegenvanger

Regenbuien, hagelbuien, harde wind maar af en toe ook zon, we hadden het allemaal vandaag. Brrr, de winter is even weer terug in het land. Maar de vogels gaan in de nestkasten onverstoorbaar door met nestbouw en eileg. Opmerkelijk genoeg en onverwacht trof ik in het gebied dat ik vandaag controleerde veel meer kasten met eieren aan dan de voorgaande 2 dagen. En dan heb ik het niet over vogels die vandaag hun eerste ei hadden gelegd. Op een aantal van 92 gecontroleerde kasten trof ik 12 legsels van koolmees (grootste legsel 6 ei), 12 legsels van pimpel (grootste legsel nu 5 ei) en 1 legsel van zwarte mees (3 ei) aan. Dat is dus een percentage van 27 % van de kasten. De bezetting van de kasten in dit gebied is inmiddels opgelopen naar 71%. Daarbij ook weer 2 kasten waar al nestbouw plaats vond door bonte vliegenvanger. In één geval was er zelfs al sprake van een bijna gereed nest, de nestkom hoeft hier alleen nog maar bekleed te worden en dan is het wachten op het eerste ei. Het moet wel heel gek gaan lopen willen we niet met een nieuw record van 1e eileg te maken krijgen. Dat record voor bonte vliegenvanger staat nu op 21 April en vond plaats in 2009. Helaas vandaag ook weer een dode man bonte vliegenvanger uit een nestkast gehaald, ditmaal lag er één die door een koolmees al gedeeltelijk verwerkt was in het nestmateriaal. En net als de vogel van gisteren betrof het een alhier in voorgaande jaren geringde vogel.

Foto: en ineens zijn de beukenblaadjes opengevouwen.

Dode bonte vliegenvanger-man.

Het was vandaag weer een uitgesproken prachtige en zonovergoten voorjaarsdag waarbij in het bosvak waar ik vandaag de nestkastcontrole uitvoerde vooral opviel hoeveel bonte vliegenvangers er al aanwezig waren. Op basis van mijn ervaringen van voorgaande jaren kan ik nu al zeggen dat er in dit deel van het gebied nu al meer bonte vliegenvangers zitten dan er normaal gesproken broeden. En vandaag ook op enkele plekken vrouwtjes gezien waarbij de mannen nog uitgebreid op de versiertoer waren. En vandaag ook de eerste dode bonte vliegenvanger-man in een nestkast aangetroffen. Deze lag in een lege kast. Meestal tref je ze aan in een kast waar al een nest van een andere soort zit, meestal van koolmees of pimpel. Deze vogel had een volledig gescalpeerde kop en de staart ontbrak ook volledig. Hij zal dus buiten deze nestkast zijn aangevallen en wellicht in een andere nestkast in de omgeving die al wel bezet was.

Foto: dode gescalpeerde bonte vliegenvanger.

Vandaag ook weer in 1 kast het begin van nestbouw van een bonte vliegenvanger aangetroffen. Op de heide van het Aalderinksveld langs de rand van het nestkastengebied heb ik tijdens m'n lunch prachtig kunnen genieten van zingende veldleeuwerikken maar ook van een paar vechtende exemplaren die het duidelijk nog niet eens waren over de verdeling van de territoria. Verder zat er ook nog een paartje roodborsttapuiten waarvan het mannetje prachtig aan het baltsen was en kwamen er ook een paar boompiepers overvliegen.
Op één van de paden trof ik een braakbal aan die er nogal 'verig' uitzag. Ik peuterde hem uit elkaar en trof er zowaar een ring in aan. Waarschijnlijk heeft deze aan een pimpel gezeten want er zaten blauwe veertjes in de braakbal. Van welke soort de braakbal afkomstig was moet ik even in het midden laten. Hij lag weliswaar op een plek waar zich op minder dan 100 meter een sperwerterritorium bevindt maar in de braakbal zaten ook keverschildjes en wol van een zoogdier, vermoedelijk een muis.
De bezetting kwam vandaag uit op 42 %, en dat is flink veel meer dan de 16 % van een week geleden, en een veel sterkere toename dan in het gebied van gisteren. In 4 kasten lagen eieren van koolmezen met een maximum van 3 eieren en in 1 kast een eerste ei van pimpel.

Eerste nestbouw bonte vliegenvanger

Vandaag weer begonnen met de tweede ronde van de nestkastcontroles op de Hoge Veluwe. In diverse nestkasten waren weer nieuwe bewoners begonnen met het inrichten van de woning. Er waren echter ook kasten waarin vorige week al een kant en klaar nest zat maar waar in de afgelopen week helemaal niets is gewijzigd. Een klein deel van de vogels is inmiddels met eileggen begonnen, maar deze groep dus vooralsnog niet. Ik trof 5 kasten met eieren van koolmezen aan waarbij de vroegste met nu 5 eieren is begonnen met eileg op 6 April, de rest had minder eieren. In 4 kasten lagen eieren van boomklevers, waarbij de vroegste daar nu 7 eieren had en dus is begonnen met eileg op 4 April. Als laatste nog 1 kast met 3 eieren van een pimpel, dat is dit jaar hier dus de vroegste van z'n soort. Uiteindelijk kwam ik na het controleren van 127 kasten vandaag op een bezetting van 60 %.
Gedurende de eerste serie kasten liep m'n Spaanse collega Ivan de la Hera samen met zijn studentes mee om ze te laten zien hoe de nesten van verschillende soorten er uitzien. Naast nesten van de verschillende mezensoorten heb ik ze ook nesten van boomklevers kunnen laten zien, maar waren ze ook getuige van een minder leuk geval. We troffen namelijk een nestkaste aan waar ik van een afstand al plukken nestmateriaal uit het vlieggat zag steken en ook veren aan de kast zag hangen. Vooral dat laatste is een slecht voorteken en dat bleek al snel toen we dichterbij kwamen. Op de grond lagen afgebeten veren en een vleugel van een koolmees. Het was meteen duidelijk, we hebben nu al een eerste geval van predatie door een boommarter. Het zal ongetwijfeld 'snachts zijn gebeurd waarbij de boommarter de op het nest slapende vrouw uit de kast heeft weten te graaien. We moeten nu dus in een heel vroeg stadium van het seizoen de afweging maken of we nu al marterwerende korfjes voor de kasten gaan plaatsen om het verlies aan broedsels zo beperkt mogelijk te houden. aan de andere kant heb je dan wel het dilemma dat plaatsen van korfjes voor de eilegfase tot verlaten van de kast kan leiden. Omdat we voorgaande jaren pas in de broed- of jongenfase korfjes hebben geplaatst hebben we daar echter nog geen ervaring mee en weten we dus ook niet of dit zal kunnen optreden of dat de vogels de korfjes gewoon accepteren.
In het staartje van de controleronde van vandaag was er nog een andere, gelukkig positieve, opmerkelijke ervaring. Voordat we ook maar 1 vrouwtje hebben gezien trof ik in 2 nestkasten al nestmateriaal aan van bonte vliegenvangers. In 1 geval was het nest zelfs al half af !!! Het betekent dat we in minder dan 6 dagen na het waarnemen van de eerste man al nestbouwende vrouwtjes van de bonte vliegenvanger in het gebied hebben. Dat hebben we nog niet eerder zo vroeg in April meegemaakt. Dat zou nog wel eens een record 1e eilegdatum voor deze soort kunnen gaan opleveren.

Foto: half afgebouwd nest bonte vliegenvanger.